Bệnh trĩ là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị, phòng tránh
Tìm hiểu về bệnh trĩ là gì, nguyên nhân gây bệnh trĩ, cách phòng tránh, triệu chứng và cách điều trị bệnh trĩ là mối quan tâm của nhiều người. Do số lượng người mắc bệnh trĩ ngày càng nhiều nên nhiều người thắc mắc và quan tâm hơn đến những thắc mắc liên quan đến bệnh. Báo cáo của Hội Tiêu hóa Việt Nam năm 2017 cho thấy, có khoảng 55% dân số cả nước mắc bệnh trĩ với tốc độ trẻ hóa ngày càng nhanh. Chính tâm lý e ngại, cố gắng chịu đựng bệnh mà không thăm khám kịp thời đã khiến bệnh trĩ ngày càng phát triển với nhiều biến chứng nguy hiểm.
Bệnh trĩ là gì?
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), 50% dân số ở độ tuổi 50 đã từng gặp phải một hoặc nhiều dấu hiệu của bệnh trĩ. Điều này cho thấy bệnh trĩ là căn bệnh phổ biến với số lượng người mắc rất lớn hiện nay.
Theo các chuyên gia về Hậu môn trực tràng, bệnh trĩ là một bệnh lý của hậu môn - trực tràng. Đây là tình trạng các đám tĩnh mạch nằm ở trực tràng và hậu môn bị sưng tấy và phồng lên. Nó khá giống với bệnh suy giãn tĩnh mạch ở chân. Điều này là do các mạch máu ở hậu môn thường xuyên chịu áp lực và đấu tranh với chúng để có thể lưu thông đưa máu trở lại tim. “
Bệnh trĩ là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây chảy máu trực tràng. Việc chậm trễ điều trị sẽ khiến bệnh ngày càng tiến triển với nhiều biến chứng nguy hiểm, đe dọa đến chất lượng cuộc sống, sức khỏe và hạnh phúc của gia đình. Vì vậy, các chuyên gia luôn khuyên người bệnh nên nhanh chóng đến các cơ sở y tế để thăm khám khi nhận thấy mình có những dấu hiệu bất thường.
Phân loại bệnh trĩ
Bệnh trĩ được chia thành nhiều loại khác nhau nhưng nhìn chung bệnh trĩ có hai loại phổ biến là trĩ nội và trĩ ngoại. Sự phân biệt này chủ yếu dựa vào vị trí của búi trĩ.
Trĩ nội:
Là tình trạng búi trĩ hình thành bên trong ống hậu môn, trên bề mặt niêm mạc. Trĩ nội không có dây thần kinh cảm giác nên ban đầu không gây đau đớn nhiều. Bệnh trĩ nội giai đoạn đầu không thể quan sát bằng mắt thường, thông thường khi bệnh chuyển sang giai đoạn nặng thì người bệnh mới đi khám thì mới phát hiện ra bệnh.
Bệnh trĩ nội được chia thành 4 cấp độ khác nhau:
- Độ 1: Các búi trĩ mới bắt đầu hình thành bên trong ống hậu môn.
- Độ 2: Búi trĩ sa ra ngoài khi đi đại tiện và tự co lên.
- Độ 3: Búi trĩ sa ra ngoài và phải dùng tay để đưa búi trĩ vào hậu môn.
- Độ 4: Búi trĩ sa hẳn ra ngoài và không thể tự co lên dù có tác động từ bên ngoài.
Trĩ ngoại:
Một đám trĩ được hình thành bên ngoài ống hậu môn, bên dưới đường lược. Trĩ ngoại có dây thần kinh cảm giác nên người mắc phải sẽ cảm thấy đau đớn. Trĩ ngoại có thể nhìn thấy bằng mắt thường với các nếp gấp bề mặt của búi trĩ xung quanh hậu môn.
Bệnh trĩ ngoại thường không được chia thành các cấp độ giống như bệnh trĩ nội. Theo đó, bác sĩ sẽ căn cứ vào kết quả thăm khám, kích thước của búi trĩ để xác định tình trạng bệnh. Nhìn chung, bệnh trĩ ngoại rất dễ phát hiện nhưng vì tâm lý chủ quan, e ngại nên người bệnh thường để bệnh trĩ phát triển nặng mới điều trị.
Ngoài bệnh trĩ nội và trĩ ngoại, còn có một loại bệnh trĩ khác cũng thường gặp là trĩ hỗn hợp. Đây được coi là sự kết hợp của cả bệnh trĩ nội và trĩ ngoại. Khi các búi trĩ nội phát triển, sa hậu môn sẽ kết nối với các búi trĩ ngoại tạo thành trĩ hỗn hợp. Trường hợp này cần một quá trình điều trị lâu dài với sự kiên trì của người bệnh.
Nguyên nhân của bệnh trĩ
Bệnh trĩ thường xuất hiện ở những người trong độ tuổi 45-60. Tuy nhiên, thời gian gần đây bệnh có dấu hiệu trẻ hóa, những người ở độ tuổi 25 - 35 mắc bệnh ngày càng nhiều. Nguyên nhân dẫn đến bệnh trĩ, theo các chuyên gia là do chế độ ăn uống và sinh hoạt không hợp lý.
• Ngồi, đứng quá lâu, ít vận động
Nhân viên văn phòng, lái xe và những người thường xuyên ngồi nhiều có nguy cơ mắc bệnh trĩ cao nhất. Việc thường xuyên phải ngồi nhiều gây áp lực cho hậu môn. Điều này sẽ khiến các tĩnh mạch khó lưu thông máu, lâu ngày chúng sẽ bị giãn ra và sưng lên tạo thành búi trĩ.
Ngoài ra, việc ít vận động sẽ khiến cơ thể nặng nề hơn, máu lưu thông kém khiến vùng hậu môn không được bơm đủ máu. Nếu tình trạng này kéo dài, hậu môn sẽ co thắt và hoạt động kém, gây ra bệnh trĩ.
• Thiếu chất xơ trong chế độ ăn uống
Chất xơ là chất dinh dưỡng vô cùng cần thiết cho hệ tiêu hóa. Thiếu chất xơ khiến phân khô và khó di chuyển. Điều này sẽ khiến hệ tiêu hóa phải hoạt động nhiều hơn, người bệnh thường phải rặn mạnh khi đi đại tiện, tạo áp lực lên các tĩnh mạch ở thành hậu môn.
Bổ sung chất xơ bằng rau củ quả tươi là biện pháp hữu hiệu để khắc phục tình trạng này, giúp hệ tiêu hóa hoạt động khỏe mạnh. Ngoài ra, người bệnh cũng hạn chế ăn đồ cay nóng để không gây ngứa ngáy vùng hậu môn.
• Uống thiếu nước
Nước giúp hệ tiêu hóa, hệ bài tiết, hệ tuần hoàn hoạt động ổn định. Uống nhiều nước sẽ làm mềm phân và đi tiêu dễ dàng hơn, tránh táo bón - một trong những nguyên nhân khiến bệnh trĩ nặng hơn.
Mỗi ngày cơ thể sẽ tiêu hao khoảng 2 lít nước. Vì vậy, các chuyên gia khuyến cáo mọi người nên uống nhiều nước để thay thế lượng nước mà cơ thể bị mất đi, giúp hệ tiêu hóa, hệ bài tiết và tuần hoàn hoạt động tốt, tránh nguy cơ mắc bệnh trĩ.
• Táo bón hoặc tiêu chảy dai dẳng
Khoảng 80% những người bị táo bón, tiêu chảy kéo dài sẽ phát triển thành bệnh trĩ. Việc phải đi vệ sinh liên tục khiến thành ruột co thắt nhiều, dễ gây áp lực lên các tĩnh mạch ở hậu môn, trực tràng, lâu ngày hình thành búi trĩ.
• Căng thẳng, stress
Ít ai ngờ rằng yếu tố tâm lý cũng ảnh hưởng đến nguy cơ mắc bệnh trĩ. Căng thẳng, stress kéo dài sẽ tạo áp lực cho toàn bộ cơ thể, trong đó có hệ tiêu hóa. Theo đó, hoạt động co bóp của vùng hậu môn bị hạn chế, tạo điều kiện cho các búi trĩ hình thành và phát triển.
Ngoài ra, bệnh trĩ còn do một số nguyên nhân khác như tuổi tác, béo phì, mang thai. Đặc biệt, những người có tiền sử mắc bệnh viêm đại tràng mãn tính cũng có nguy cơ cao mắc bệnh trĩ.
Các triệu chứng của bệnh trĩ là gì?
Hầu hết những người mắc bệnh trĩ thường đi khám khi bệnh đã ở giai đoạn nặng. Điều này sẽ khiến việc điều trị trở nên khó khăn, tốn kém và mất thời gian hơn. Vì vậy, nếu xuất hiện những triệu chứng bệnh trĩ dưới đây, người bệnh nên đi khám sớm để hạn chế những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.
• Chảy máu khi đại tiện
Triệu chứng ban đầu của bệnh trĩ là chảy máu khi đi cầu. Lượng máu ban đầu thường rất ít, chỉ có trong phân hoặc giấy vệ sinh nên người bệnh thường không để ý. Tuy nhiên, theo thời gian, lượng máu có thể phun thành tia. Tình trạng của kéo dài đại tiện ra máu sẽ gây ra thiếu máu cho bệnh nhân, gây chóng mặt, hoa mắt, vàng da ...
• Đau rát khi đi đại tiện
Đi cầu đau rát rất có thể là dấu hiệu của bệnh trĩ. Việc rặn mạnh khi đi cầu sẽ làm tăng áp lực, ảnh hưởng đến các búi trĩ bị tổn thương và gây đau rát. Đây là biểu hiện thường thấy ở những người mắc bệnh trĩ nội. Bên cạnh đó, nếu luôn có còn phân khi đi đại tiện thì người bệnh cũng cần chú ý vì nguy cơ mắc bệnh trĩ cũng rất cao.
• Hậu môn tiết chất nhờn
Người mắc bệnh trĩ sẽ thường xuyên cảm thấy vùng hậu môn ẩm ướt, ngứa ngáy hậu môn do dịch nhầy tiết ra liên tục. Dịch nhầy thường có màu trắng và có thể lẫn máu. Những biểu hiện của bệnh trĩ này cho thấy người bệnh đã mắc bệnh trĩ ở giai đoạn nặng. Lúc này người bệnh cần chú ý vệ sinh hậu môn để tránh tình trạng viêm nhiễm có thể xảy ra.
• Sa búi trĩ
Sau một thời gian dài bị áp lực, các tĩnh mạch bị sưng tấy, viêm nhiễm sẽ hình thành nên các búi trĩ. Búi trĩ sẽ phát triển với kích thước lớn hơn và cuối cùng sẽ sa ra ngoài hậu môn (lòi dom). Lúc này, người bệnh sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc di chuyển, nằm hay ngồi vì luôn có cảm giác vướng víu, đau nhức khi bị cọ xát. Đây là biểu hiện của bệnh trĩ nặng, cần phải can thiệp ngoại khoa để không gây viêm nhiễm, hoại tử búi trĩ.
Tác hại của bệnh trĩ
Không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý, chất lượng cuộc sống, bệnh trĩ còn đe dọa không nhỏ đến sức khỏe của người bệnh. Tâm lý e ngại, chủ quan về bệnh khiến người bệnh gặp phải nhiều biến chứng nguy hiểm như:
• Gây thiếu máu, nhiễm trùng máu
Như đã nói ở trên, khi bệnh trĩ phát triển ở mức độ nặng, máu có thể phun thành dòng khi đi đại tiện, gây mất máu một lượng lớn. Điều này sẽ khiến người bệnh rơi vào tình trạng thiếu máu trầm trọng, là nguyên nhân dẫn đến hoa mắt, chóng mặt, mệt mỏi.
Ngoài ra, khi mắc bệnh trĩ nặng rất dễ dẫn đến áp xe hậu môn. Không chỉ gây viêm nhiễm cho các bộ phận xung quanh mà khả năng nhiễm trùng máu là rất lớn, dẫn đến hàng loạt biến chứng về da, đường hô hấp…
• Rối loạn chức năng hậu môn
Chức năng của hậu môn là thải phân và chất độc ra khỏi cơ thể. Việc xuất hiện các búi trĩ ở hậu môn sẽ khiến chức năng này ít nhiều bị ảnh hưởng. Búi trĩ chèn ép các cơ gây khó co thắt hậu môn. Người bệnh thậm chí không tự chủ được việc đại tiện của mình.
• Sa búi trĩ, nghẹt búi trĩ
Sa và nghẹt búi trĩ là tác hại thường gặp của bệnh trĩ nội. Khi các búi trĩ phát triển với kích thước lớn sẽ sa ra ngoài hậu môn, gây áp lực lên cơ thắt gây tắc mạch và cản trở quá trình lưu thông máu.
Khi búi trĩ sa ra ngoài thường bị kẹt ở lỗ hậu môn. Điều này khiến người bệnh đi đại tiện khó khăn hơn, việc di chuyển hay ngồi xuống sẽ gây ra những cơn đau do va đập vào búi trĩ.
• Viêm nhiễm, hoại tử búi trĩ
Búi trĩ sa ra ngoài lâu ngày sẽ gây viêm nhiễm. Nguyên nhân là do các búi trĩ tiết dịch liên tục, cộng thêm hậu môn là nơi đưa chất thải của cơ thể ra ngoài. Do đó, vi khuẩn, vi nấm sẽ dễ dàng bám vào búi trĩ, phát triển và gây hại.
Nếu không được xử lý kịp thời, tình trạng viêm nhiễm sẽ ngày càng nghiêm trọng, các búi trĩ có thể bị lở loét, hoại tử, đe dọa đến sức khỏe của người bệnh.
• Viêm phụ khoa ở phụ nữ
Hậu môn và bộ phận sinh dục của phụ nữ khá gần nhau. Đặc biệt, cấu tạo của cơ quan sinh dục nữ rất dễ tạo điều kiện cho vi khuẩn từ hậu môn lây lan sang vùng kín và gây ra hàng loạt bệnh viêm nhiễm phụ khoa. Do đó, phụ nữ mắc bệnh trĩ thường có nguy cơ mắc các bệnh phụ khoa rất cao nếu không vệ sinh đúng cách.
Ngoài những tác hại của bệnh trĩ kể trên, bản thân người bệnh còn có thể gặp phải nhiều nguy hiểm khác như bệnh da liễu, giảm chức năng vận động và tăng nguy cơ ung thư trực tràng.
Cách chữa bệnh trĩ hiệu quả hiện nay
Với những tác hại của bệnh trĩ kể trên, điều trị sớm là cách tốt nhất để hạn chế tối đa những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra với bạn. Hiện nay, có 2 phương pháp điều trị bệnh trĩ là dùng thuốc và can thiệp ngoại khoa. Tùy theo tình trạng sức khỏe và mức độ bệnh mà bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.
Tham khảo ngay cách chữa bệnh trĩ tại nhà đơn giản mà hiệu quả không ngờ
Chữa bệnh trĩ bằng thuốc
Chữa bệnh trĩ bằng thuốc là phương pháp rất đơn giản và tiết kiệm. Phương pháp này chỉ áp dụng cho trường hợp trĩ giai đoạn đầu (độ 1, độ 2). Lúc này, các búi trĩ chưa phát triển, vẫn nằm trong hậu môn hoặc đã sa ra ngoài nhưng có thể co vào trong.
Người bệnh thường được kê đơn thuốc uống kết hợp với một số loại thuốc đạn, thuốc giảm đau. Tác dụng của thuốc là kháng sinh, giảm đau, giảm ngứa, tiêu viêm, làm bền thành mạch và hỗ trợ điều trị bệnh trĩ.
Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc chỉ điều trị triệu chứng, hoàn toàn không có tác dụng chữa trị tận gốc. Do đó, bệnh trĩ sẽ tái phát sau khi ngừng thuốc. Thậm chí người bệnh có thể bị nhờn thuốc hoặc sức khỏe bị ảnh hưởng do tác dụng phụ của thuốc.
Điều trị bệnh trĩ bằng can thiệp ngoại khoa
Can thiệp ngoại khoa là phương pháp điều trị bệnh hiệu quả nhất hiện nay. Với sự phát triển của y học hiện đại, các can thiệp ngoại khoa hiện nay không gây nhiều đau đớn với tính thẩm mỹ cao, thời gian hồi phục nhanh chóng.
Một số biện pháp can thiệp ngoại khoa điều trị bệnh trĩ được áp dụng phổ biến tại các bệnh viện, phòng khám chuyên khoa trĩ hiện nay như:
• Cắt trĩ bằng sóng cao tần HCPT
Cắt trĩ bằng sóng cao tần HCPT là kỹ thuật xâm lấn tối thiểu. Nguyên lý hoạt động của phương pháp này là sử dụng sóng điện cao tần theo nguyên lý sinh nhiệt của điện trường tác dụng lên mạch máu. Dưới tác động của sóng cao tần, các mạch máu nuôi búi trĩ sẽ bị đông lại và thắt nút. Lúc này, bác sĩ sẽ dùng dao điện để cắt bỏ búi trĩ, kết thúc quá trình điều trị.
Ưu điểm của phương pháp này là thời gian thực hiện nhanh chóng, ít gây đau đớn, độ an toàn cao và khả năng biến chứng thấp. Tuy nhiên, chi phí thực hiện phương pháp này khá cao và thường chỉ áp dụng cho những người mắc bệnh trĩ ngoại.
• Cắt trĩ bằng laser
Cắt búi trĩ bằng laser là phương pháp điều trị bệnh trĩ tối ưu nhất hiện nay. Theo đó, bác sĩ sẽ sử dụng thiết bị y tế chiếu tia laser vào búi trĩ và cắt bỏ chúng.
Ưu điểm của phương pháp này là không sử dụng dao kéo nên tính thẩm mỹ cao, áp dụng được cho nhiều loại trĩ, hạn chế tối đa nguy cơ bệnh tái phát. Tuy nhiên, cắt trĩ bằng laser có thể gây chảy máu và đau đớn cho người bệnh nếu thực hiện ở những cơ sở không đảm bảo. Chi phí cắt trĩ bằng phương pháp này tương đối cao nên người bệnh cần trao đổi với bác sĩ trước khi thực hiện.
• Cắt trĩ bằng phương pháp PPH
PPH dùng để điều trị bệnh trĩ thực chất là một loại dụng cụ y tế thường được gọi là kẹp. Chức năng của loại máy này là thực hiện cùng lúc 2 kỹ thuật cắt bỏ niêm mạc bị sa và kéo niêm mạc lên, tái tạo lại hình ảnh hậu môn.
Phương pháp này ít gây đau đớn cho bệnh nhân, hiệu quả cao với chi phí thực hiện thấp. Điểm hạn chế là người thực hiện phương pháp này thường phải gây mê, sau phẫu thuật có thể để lại các biến chứng như táo bón, hẹp hậu môn, bí tiểu…
Làm thế nào để ngăn ngừa bệnh trĩ?
Bệnh trĩ xuất hiện chủ yếu do thói quen sinh hoạt và ăn uống không hợp lý. Vì vậy, xây dựng lối sống lành mạnh, khoa học là cách phòng tránh bệnh trĩ hiệu quả. Các chuyên gia gợi ý những phương pháp đơn giản sau để ngăn ngừa bệnh trĩ:
• Hạn chế ngồi hoặc đứng quá lâu
Ngồi quá lâu, ngồi sai tư thế là nguyên nhân dẫn đến bệnh trĩ. Đứng dậy đi lại, vươn vai sau khi ngồi lâu sẽ khiến mạch máu lưu thông tốt hơn, giảm áp lực lên các tĩnh mạch ở hậu môn, hạn chế sự xuất hiện của búi trĩ.
• Tập thói quen đi vệ sinh đúng giờ
Tập thói quen đi vệ sinh vào giờ quy định, tốt nhất là vào sáng sớm, sau khi ngủ dậy là cách phòng tránh bệnh trĩ hiệu quả. Thói quen này sẽ giúp cơ thể rèn luyện phản xạ có điều kiện, hạn chế ảnh hưởng đến nhu động ruột.
Ngoài ra, không nên nhịn tiểu, nhịn đại tiện quá lâu sẽ gây chèn ép bàng quang, gây áp lực lên hậu môn, trực tràng. Ngoài ra, tình trạng táo bón, tổn thương hậu môn sẽ tạo điều kiện cho bệnh trĩ hình thành và phát triển.
• Thay đổi chế độ ăn uống
Ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, ăn đúng bữa với chế độ ăn uống khoa học là cách giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh trĩ. Theo đó, người bệnh cần tuân thủ một chế độ ăn uống hợp lý như sau:
- Bổ sung chất xơ có trong rau củ giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn, hạn chế tình trạng táo bón.
- Bổ sung các thực phẩm có tác dụng kích thích đường ruột, nhuận tràng như sữa chua, súp lơ xanh, rau bina, trứng, táo, ngô…
- Không sử dụng đồ ăn nhanh chứa nhiều dầu mỡ, đồ cay nóng gây đau rát hậu môn.
- Uống ít nhất 2 lít nước mỗi ngày để cung cấp đủ nước cho cơ thể, làm mềm phân, hỗ trợ quá trình trao đổi chất, đi tiêu dễ dàng hơn.
- Không sử dụng các chất kích thích như: cà phê, rượu, bia, thuốc lá gây kích thích hậu môn.
• Vệ sinh hậu môn sạch sẽ và đúng cách
Hậu môn là nơi đào thải chất bẩn ra ngoài cơ thể. Vì vậy, điều quan trọng là phải vệ sinh sạch sẽ, nhất là sau mỗi lần đi tiêu để tránh vi khuẩn xâm nhập gây bệnh. Bạn nên dùng nước ấm hoặc nước muối sinh lý thông thường để vệ sinh hậu môn 2 lần / tuần. Ngoài ra, nên giữ cho hậu môn khô thoáng, mặc quần lót mềm để tránh gây viêm nhiễm vùng hậu môn.
Đặc biệt phụ nữ đến kỳ kinh nguyệt cần chú ý vệ sinh hậu môn trong những ngày này. Do hậu môn gần với bộ phận sinh dục nên vi khuẩn dễ dàng xâm nhập vào hậu môn gây tổn thương cho hậu môn.
• Tăng cường vận động
Các chuyên gia luôn khuyên bạn nên dành khoảng 30 phút mỗi ngày để tập các bài thể dục đơn giản như đi bộ, chạy bộ, đạp xe, yoga… Tập thể dục không chỉ giúp cơ thể dẻo dai, tăng sức bền, tăng sức bền. tăng sức đề kháng mà còn giúp máu huyết lưu thông tốt, ngăn ngừa bệnh trĩ hiệu quả. Đặc biệt, phụ nữ mang thai có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nếu họ không tập thể dục thường xuyên.
Trên đây là thông tin tổng hợp kiến thức về bệnh trĩ mà các chuyên gia khoa hậu môn - trực tràng chia sẻ. Mong rằng những thông tin trên đã giúp bạn đọc hiểu hơn về bệnh trĩ, cũng như nguyên nhân gây bệnh, cách điều trị và phòng tránh hiệu quả. Thông tin mà Home care cung cấp chỉ mang tính tham khảo, không thay thế các chuẩn đoán hay cách điều trị.
